5.2 Probleemoplossen
Literatuur
- Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research 77(1), 81-112.
- Marzano, R.J. (1992). A Different Kind of Classroom: Teaching with Dimensions of Learning. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
- Pol, H.J. (2009). Computer-based Instructional Support during Physics Problem Solving: A Case for Student Control. Groningen: RUG.
- Schoenfeld, A.H. (1992). Learning to think mathematically: Problem solving, meta-cognition, and sense making in mathematics. In D.A. Grouws (Ed.), Handbook of Research on Mathematics Teaching (pp. 334-370). New York: McMillan.
- Tuminaro, J. & Redish, E.F. (2007). Elements of a cognitive model of physics problem solving: Epistemic games. Physical Review ST Physics Education Research 3(2), APS.
Achtergrond
Lespraktijk – Het stuk hieronder gaat in op de verschillende manieren waarop in de lespraktijk aandacht kan worden besteed aan probleemoplossen, met een accent op de relatie tussen begrips- en vaardigheidsontwikkeling.
Systematische probleemaanpak – De volgende artikelen gaan in op verschillende aspecten van de systematische probleemaanpak.
- Kramers-Pals, H. & Pilot, A. (1989). Onderwijs in het leren aanpakken van vraagstukken. NVON-Maandblad 14(10), 456-457.
- Taconis, R., Van Beckhoven, M. & Verkerk, G. (1991). Probleemoplossen: nuttige fysica-bagage voor de leerlingen. NVON-Maandblad 16(9), 398-402.
- Lijnse, P.L. (2014). Psychologische ‘oplossingen’: probleemoplossen, metacognitie en Vogotsky. In P.L. Lijnse, Omzien in verwarring (pp. 405-450). Utrecht: Freudenthal Instituut.
Domeinspecifieke probleemaanpak – Het stuk hieronder geeft voorbeelden van domeinspecifieke oplosstrategieën rond elektrische schakelingen en kracht en beweging, waarbij het met name gaat om de domeinspecifieke invulling van de analyse- en planningsfase in de systematische probleemaanpak.
- Domeinspecifieke probleemoplosstrategieën | Auteurs: Koos Kortland & Hans Poorthuis.
Probleemoplossen met hints – Het bij de literatuur genoemde proefschrift Computer-based Instructional Support during Physics Problem Solving: A Case for Student Control (Pol, 2009) wordt samengevat in het volgende artikel:
- Overbeek, M. (2013). Leren probleemoplossen met hints. Utrecht: Ecent.
Discussie en feedback – Het artikel hieronder beschrijft het gebruik van kleine whiteboards voor het stimuleren van discussie tussen de leerlingen onderling over hun uitwerking van opgaven en voor het gericht geven van feedback door de leraar.
- Slooten, O. (2019). Werken met whiteboards – Discussie en feedback in de natuurkundeles. NVOX 44(7), 350-351.
Lesmaterialen
Digitaal werkboek – Het artikel hieronder beschrijft digitaal lesmateriaal dat leerlingen helpt met het oplossen van natuurkundevraagstukken, zowel rekenvragen als uitlegvragen.
- Philippens, M. (2016). Digitaal lesmateriaal voor bovenbouw natuurkunde. Digitaal werkboek helpt leerlingen met het beantwoorden van vraagstukken. NVOX 41(4), 174-175.
Hulpmiddelen
SPA: Systematische probleemaanpak rekenopgaven – Het stuk hieronder geeft een tweetal stappenplannen voor de systematische probleemaanpak van eenvoudige en complexe rekenopgaven.
- Opgaven maken | Auteur: Hans Poorthuis.
De documenten hieronder geven – als hulpmiddel voor de leerlingen – varianten van deze stappenplannen in de vorm van een tweetal werkbladen met algemene aanwijzingen voor een systematische probleemaanpak, een voorbeeld van een oplosstrategie en een poster om in de klas op te hangen.
SPA+: Systematische probleemaanpak redeneeropgaven – In veel (examen)opgaven wordt gevraagd om iets uit te leggen, te verklaren of te beredeneren. Om zo’n opgave goed te kunnen beantwoorden, moet de leerling meestal een redenering geven. De Systematische Probleem Aanpak Plus (SPA+) is een door de SLO ontwikkelde manier om leerlingen te leren hoe ze redeneeropgaven in boeken, toetsen en examens kunnen aanpakken. De documenten hieronder geven het lesmateriaal voor natuurkunde en de docentenhandleiding.
De docentenhandleiding start met een toelichting op argumenteren en redeneren in het algemeen en een eenvoudig argumentatieschema (ontleend aan het werk van Stephen Toulmin), gevolgd door een uitleg van de SPA+ en tips hoe de SPA+ in de klas te gebruiken.
Omzetten van eenheden – Het artikel hieronder beschrijft verschillende manieren om leerlingen te leren om eenheden op een juiste manier te converteren.
- Van Rijen, B., Van der Doelen, E. & Tielman, K. (2015). Het omzetten van eenheden. Deze methode is De BOM! NVOX 40(10), 528-529.